Vào ngày 23/12 âm lịch hàng năm người ta thường hay cúng Tết ông Công ông Táo. Mục đích của ngày này là cầu mong các ông Công ông Táo sau khi về trời sẽ nói những điều tốt đẹp về gia đình với Ngọc Hoàng. Đó là sự thánh kính và bày tỏ mọi điều tốt đẹp cho gia đình. Tại sao cần cúng và Tết ông Công ông Táo chuẩn bị gì cho tươm tất?
1. Lịch Tết ông Công ông Táo 2024 ngày nào?
Tết ông Công ông Táo là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng của dân tộc Việt Nam. Ngày này thường diễn ra vào mùng 23 tháng Chạp âm lịch, tức là ngày chẵn giữa tháng Chạp, thường rơi vào khoảng cuối tháng 1 hoặc đầu tháng 2 dương lịch.
Lịch Tết Táo Quân 2024.
Tết ông Công ông Táo 2024 sẽ rơi vào ngày 2/02/2024 dương lịch (Thứ 6). Các gia đình bận rộn nhiều công ăn việc làm thường hay cúng trước đó, họ hay cúng vào ngày 21 đến ngày 23/12 âm lịch. Giờ cúng thường trước giờ Ngọ 11-13h.
2. Nguồn gốc ngày Tết ông Công ông Táo
Ngày Tết ông Công - Táo là dịp các thần linh chuyên trách việc báo cáo về tình hình cuộc sống của gia đình trong năm qua lên Thiên đình. Người Việt tin rằng ông Công ông Táo sẽ đưa báo cáo này lên trời để thần linh biết và đưa ra quyết định về việc phù hợp nhất cho gia đình.
Dưới đây là những sự tích để bạn hiểu rõ hơn về nguồn gốc của ngày Tết ông Công ông Táo như thế nào. Từ đó bạn có thể lo cúng Tết ông Công ông Táo chuẩn bị gì tươm tất và chu đáo.
2.1. Sự tích Tết ông Công ông Táo
Ngày xửa ngày xưa, có một câu chuyện kể về Thị Nhi và Trọng Cao, họ là một đôi vợ chồng tràn đầy tình yêu thương nhưng lại gặp khó khăn vì không có được đứa con nào. Sự thiếu vắng này khiến Trọng Cao trở nên nóng tính và thường xuyên xảy ra xích mích với vợ. Một ngày, chỉ vì một chuyện nhỏ, Trọng Cao đã mất kiểm soát, đánh đập Thị Nhi và đuổi cô ra khỏi nhà.
Thị Nhi bước vào xứ lạ và gặp được Phạm Lang. Hai người này đã tìm thấy niềm an ủi trong tình cảm của họ và quyết định kết hôn. Trong khi đó, Trọng Cao sau khi nhận ra sự mất mát và hối hận đã quyết định lên đường tìm kiếm vợ.
Sự tích về ngày Táo Quân.
Cuộc tìm kiếm của Trọng Cao kéo dài qua nhiều tháng, nhưng anh không thể tìm thấy Thị Nhi. Vì không có tiền, Trọng Cao trở thành một người ăn xin, đi lang thang từ nơi này đến nơi khác. Một ngày, ông ta tình cờ đến trước cửa nhà của Thị Nhi. Lúc đó, Phạm Lang đang vắng nhà, và Thị Nhi đã mời Trọng Cao vào, nấu ăn và chia sẻ bữa cơm với anh. Tuy nhiên, đúng lúc này, Phạm Lang trở về. Thị Nhi sợ rằng chồng mới sẽ nghi ngờ, nên cô giấu Trọng Cao dưới đống rơm sau vườn.
Điều không may là đêm đó, Phạm Lang đã đốt đống rơm để lấy tro bón ruộng. Thấy đám lửa, Thị Nhi nhảy vào cứu Trọng Cao, và khi Phạm Lang nhìn thấy vợ mình lao vào đám lửa, anh cũng nhảy theo. Cả ba người đều chết trong ngọn lửa.
Thượng đế, thấy tình cảm và tình nghĩa của họ, đã quyết định phong ba người làm Định Phúc Táo quân. Mỗi người có một công việc riêng: Trọng Cao, người chồng cũ, làm Thổ Địa, chịu trách nhiệm trông coi việc nhà cửa; Phạm Lang, chồng mới, làm Thổ Công, chịu trách nhiệm trông coi việc bếp núc; Thị Nhi, người vợ, làm Thổ Kỳ, chịu trách nhiệm trông coi việc chợ búa.
Tìm hiểu thêm: Lên kế hoạch Tết nguyên đán 2024 nên làm gì.
2.2. Ý nghĩa ngày Tết 23 Chạp
Tết ông Công ông Táo mang theo một tầm quan trọng đặc biệt trong tâm hồn người Việt. Theo quan niệm dân gian, cả ba vị Táo quân đều là những thần linh quản lý mọi khía cạnh trong gia đình, quyết định vận may, phúc lợi hay rủi ro của gia chủ, đồng thời ngăn chặn sự quấy rối của các linh hồn ma quỷ, bảo vệ sự hạnh phúc và bình yên cho mọi nhà. Nghi lễ cúng ông Công ông Táo là biểu hiện của lòng thành kính và lời cầu chúc cho một năm mới an khang, thịnh vượng, may mắn và phồn thịnh.
Ngày này, gia đình Việt thường tổ chức những bữa cơm trang trí đẹp mắt để diễn đạt lòng biết ơn đối với ba vị Táo quân và cũng là dịp để mọi người quây quần, tụ tập bên nhau sau một năm dài. Đặc biệt, trong lễ cúng ông Công ông Táo, người Việt thường chuẩn bị cá chép để thả phóng sinh tại sông, hồ.
Hành động thả phóng sinh là một nét đẹp truyền thống thể hiện lòng từ bi và nhân ái của người Việt. Cá chép trong văn hóa Đông Á không chỉ là phương tiện để ông Táo cưỡi về trời, báo cáo tình hình cho Ngọc Hoàng mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về việc "cá chép hóa rồng", "cá vượt Vũ môn", tượng trưng cho sự thăng tiến, phát triển và tinh thần kiên trì, bền bỉ để đạt được thành công.
2.3. Phong tục cúng Tết ông Công ở Việt Nam
Người ở miền Bắc thường tiến hành lễ cúng Tết ông Công ông Táo 2024 từ khá sớm, khoảng từ ngày 20 tháng Chạp, và lễ cúng muộn nhất diễn ra vào trưa ngày 23 tháng Chạp. Trong nghi thức cúng, người dân thường sử dụng cá chép, có thể là cá chép sống hoặc cá giấy. Sau đó, cá chép thường được mang đi để thả phóng sinh, đặc biệt nếu đó là cá sống. Trong mâm cúng ở miền Bắc, người ta thường chuẩn bị áo mũ cho các Táo, cùng với các món như xôi, gà, nem, giò, canh măng...
Tục phóng sinh cá chép được lưu giữ từ xưa.
Ở miền Trung, lễ cúng ông Công ông Táo thường diễn ra với nghi lễ cầu kỳ. Người dân thường dành một con ngựa giấy với yên cương đầy đủ, đốt nhiều vàng mã, cùng với việc dâng cúng các vật phẩm lễ khác. Sau đó, họ thường thực hiện việc thay mới bên trong lư hương, lau dọn sạch sẽ, và tiến hành tiễn Táo quân bằng đất nung, đưa đến am miếu đầu xóm, rồi sau đó đặt lại ban thờ.
Ở miền Nam, truyền thống cúng Táo quân thường diễn ra vào ban đêm, từ 20 đến 23 giờ ngày 23 tháng Chạp. Lý do là họ tin rằng lễ cúng cần diễn ra sau khi mọi người gia đình đã kết thúc bữa tối, không sử dụng bếp núc để tránh làm phiền các Táo. Tuy nhiên, do sự giao thoa văn hóa, nhiều nhà ngày nay cũng thực hiện lễ cúng sớm. Mâm cúng thường bao gồm chè trôi nước, đĩa kẹo mè đen, đậu phộng, 3 chén nước nhỏ, nhang đèn, và bộ hình giấy con cò và ngựa.
Tìm hiểu thêm: Có nên tặng quà Tết cho sếp không?
3. Tết ông Công ông Táo chuẩn bị gì cho tươm tất?
Phong tục cúng Tết ông Công ông Táo thường bao gồm việc làm bàn thờ, chuẩn bị các loại thức ăn, hoa quả, đèn lồng, và đặc biệt là bánh chưng. Mỗi gia đình đều cố gắng tỏ ra chu đáo và tâm huyết trong việc chuẩn bị để bày tỏ lòng thành kính và sự tôn trọng đối với các thần linh.
3.1. Chuẩn bị nghi lễ cúng Tết ông Công ông Táo
Một phần quan trọng trong việc Tết ông Công ông Táo chuẩn bị gì đó là chuẩn bị văn khấn. Dưới đây là một bản văn khấn cổ truyền mà bạn có thể tham khảo. Chúng được sưu tầm cho nên bạn có thể thay đổi lời văn dựa trên tấm lòng và sự thành kính của cá nhân.
Quí Táo công, Táo tổ, Táo bắc, Táo nam,
Hôm nay, chúng con, với tấm lòng thành kính,
Đã hiệp dâng tràng cúng, bày tỏ lòng thành tín.
Ngày nay, bên chúng con, công danh tình cảm gặp gỡ,
Bước sang năm mới, chúng con xin dâng lên,
Những lời cầu chúc, hòa bình và phúc thịnh.
Tâm linh trời đất, chúng con kính bái,
Nguyện xin Táo công, Táo tổ và các thiên thần,
Ban cho gia đình con, niềm vui và may mắn.
Quí Táo công, Táo tổ, Táo bắc, Táo nam,
Xin hãy lắng nghe, tiếp nhận lễ cúng chân thành,
Làm cho năm mới, gia đình con hạnh phúc an lành.
Táo công phù trợ, giúp con đoạt được công danh,
Táo tổ hộ trợ, cho con sức khỏe dồi dào,
Táo bắc thịnh vượng, phát tài phát lộc đầy nhà,
Táo nam bảo hộ, giữ gìn bình an cho mọi nhà.
Nguyện xin ông Công, ông Táo và các thần linh,
Lắng nghe lời cầu xin, của con chân thành,
Chúng con tin tưởng, vào lòng nhân từ và vô lượng,
Xin được hưởng phúc, từ Táo công, từ Táo tổ.
Lễ cúng hôm nay, ngày Tết ông Công ông Táo,
Con hiệp dâng lòng thành kính, khắc sâu lòng tận đáy,
Cầu mong một năm mới, tràn đầy hạnh phúc và an lành,
Xin lấy ơn làm lìa, và báo ơn cho các thần linh.
Chúng con xin dâng lên, lễ cúng truyền thống,
Tâm lòng hướng về, nơi linh thiêng trời đất,
Cầu xin ông Công, ông Táo và các vị thần linh,
Ban cho gia đình con, niềm vui, hạnh phúc trọn đầy.
Làm thế nào để con, sống đúng những giá trị tốt lành,
Làm thế nào để con, giữ gìn hòa bình và tình thân,
Làm thế nào để con, đạt được ước nguyện và mục tiêu,
Chúng con xin nhờ, sức mạnh và ân phúc từ các thần linh.
Cảm ơn Táo công, Táo tổ, Táo bắc, Táo nam,
Đã lắng nghe lời cầu xin của chúng con,
Xin ban cho gia đình con, một năm mới,
Đầy đủ niềm vui, hạnh phúc và bình an.
Nhưng con còn thiếu sót, mong Táo công nhận biết,
Xin phù trợ chúng con, trong cuộc sống hàng ngày,
Nguyện xin ông Công, ông Táo và các thần linh,
Hãy nhận lời cầu xin, của con chân thành.
Lễ cúng hôm nay, đậm đà tâm linh và truyền thống,
Chúng con xin chúc, ông Công ông Táo và các vị thần,
Luôn trên bảo hộ, cho gia đình con chúng con,
Một năm mới tràn đầy, may mắn và an lành.
3.2. Mua sắm lễ vật cúng Tết
Tết ông Công ông Táo chuẩn bị gì, bạn sẽ cần chuẩn bị những đồ vật lễ cúng nào? Thông thường, các vật lễ cúng bao gồm vàng mã, mũ ông Công ba chiếc (hoặc 1 chiếc có hai cánh chuồn), cá chép (có thể là cá chép sống hoặc cá chép giấy), đôi hài bằng giấy, áo giấy…
Mâm cúng ngày Tết Táo Quân.
Màu sắc của áo, mũ, hài trong lễ cúng ông Công ông Táo có thể thay đổi theo từng năm dựa vào ngũ hành. Nếu năm nào là hành kim, thì việc cúng đồ màu vàng là phù hợp. Đối với năm hành mộc, lựa chọn đồ màu trắng là chính xác, trong khi năm hành thủy, việc cúng đồ màu xanh là phù hợp. Đối với năm hành hỏa, có thể chọn đồ màu đỏ, hoặc tùy thuộc vào phong tục và sở thích cụ thể của từng gia đình.
Tìm hiểu thêm: Gợi ý quà Tết cho bố mẹ hài lòng.
3.3. Sắp xếp bàn cúng
Tết ông Công ông Táo chuẩn bị gì, bao gồm cả việc chuẩn bị mâm cỗ. Bàn cúng thường được sắp xếp với các món như cơm, xôi, rượu nước, thịt gà, thịt lợn, hoa quả, cau trầu… Tùy thuộc vào vùng miền và phong tục cụ thể, một số nơi có thể thay đổi món ăn như cúng xôi chè, hoa quả hoặc các món chay thay vì cơm mặn.
Trước đây, đặc biệt là trong những năm 1990 và trước đó, ở miền Bắc thường thêm một bát mật mía hoặc một đĩa bánh kẹo vào mâm cỗ. Các mâm cúng ở miền Bắc cũng có thể bao gồm canh măng, nem rán, thịt đông, hành muối. Trong khi đó, ở miền Nam, mâm cúng thường có giò chả, hành muối, bánh chưng, đậu phộng, kèo vừng đen…
3.4. Các lưu ý khi cúng Tết ông Công ông Táo
Việc cúng Tết cũng không quá phức tạp, tuy nhiên cần phải tuân thủ các quy tắc nhất định. Việc này giúp cho việc thành kính của bản thân và thần linh đón nhận lời khấn được hiệu nghiệm hơn (dựa theo tín ngưỡng dân gian).
- Cúng trước 12 giờ ngày 23 tháng Chạp: Truyền thống cho rằng, sau 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp, các ông Táo sẽ bay về trời.
- Dọn dẹp nơi thờ cúng: Nơi thờ cúng cần được dọn dẹp kỹ lưỡng để tạo không khí trang nghiêm và linh thiêng.
- Không cầu xin tài lộc, công danh, tình duyên trong bài khấn.
- Không cúng cá mè, thịt chó, thịt trâu, vịt, ngan…
- Sau khi cúng ông Táo, cần dành thời gian dọn dẹp ban thờ, tỉa chân nhang và làm sạch chùi mọi vật dụng thờ cúng.
3.5. Ăn mặc lịch sự
Hãy ăn mặc lịch sự.
Việc cúng Tết ông Công ông Táo cũng phải chú ý ăn mặc lịch sự và trang nghiêm. Đây là một hành lễ linh thiêng và mang tính tín ngưỡng, vì vậy khi đối mặt với thần linh bạn nên cần có trang phục lịch sự. Đứng trước mâm cúng bàn cần ăn nói ngay thẳng, không ăn mặc lôi thôi, tư thế chỉnh tề.
