Người ta hay nhắc đến Tết thanh minh nhưng nhiều bạn trẻ hoặc nhiều gia đình chưa thực sự hiểu hết về ý nghĩa và tên gọi này. Chúng ta chỉ biết đến ngày để đi cúng tổ tiên, tri ân người đã khuất gọi là tảo mộ. Vậy Tết thanh minh là gì? Tết thanh minh 2024 ngày nào, nên và không nên làm gì?
1. Tết Thanh Minh là gì? Tết thanh minh 2024 vào ngày nào dương lịch?
Tại nhiều khu vực khác nhau thường có tục đi tảo mộ vào đầu năm để thăm người đã mất, cúng bái, thỉnh cầu nhiều điều, người ta gọi đó là Tết thanh minh. Đây là một trong những lễ hội quan trọng của người Việt đã đi theo nền văn hóa từ lâu đời. Trong ngày này, mọi người hay tổ chức các hoạt động đi kèm như hát quan họ, đánh đu, chơi cầu mây. Ý nghĩa Tết thanh minh là tạo không khí vui tươi, ấm cúng, gắn kết tình cảm sâu đậm giữa thành viên gia đình và cộng đồng với nhau.
Năm 2024, Tết Thanh Minh theo dương lịch sẽ diễn ra vào ngày 4 tháng 4, tương ứng với ngày 26 tháng 2 âm lịch. Đây không chỉ là dịp để gia đình quây quần bên nhau, mà còn là cơ hội để bày tỏ lòng biết ơn đối với những người đã khuất và duy trì truyền thống của tổ tiên. Vì vậy, nếu là một người luôn tôn trọng và giữ gìn nét đẹp cha ông, bạn không nên bỏ qua ngày lễ này.
Thanh minh được diễn ra vào ngày 04/04/2024.
Cuộc sống hiện đại bận rộn và nhiều thứ mới mẻ, nhưng dành thời gian vào ngày thanh minh để truyền tải tình cảm đến những người thân yêu đã khuất, đồng thời giữ gìn giá trị văn hóa của dân tộc. Hãy tận hưởng không khí trang trí bằng thơ miêu tả sự tôn vinh đúng nghĩa của ngày lễ này, nơi mà tất cả mọi người đều hòa mình vào không khí phấn khởi, sôi động và giao thoa văn hóa đặc sắc của Việt Nam.
2. Tìm hiểu về nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Thanh Minh là gì?
Việt Nam 1000 năm đô hộ bởi người Hoa, cho nên việc du nhập bởi những ngày lễ Trung Quốc là khó có thể tránh. Tuy nhiên, người Việt cũng chọn lọc những ngày lễ có ý nghĩa tích cực và được thay đổi phù hợp với văn hóa người Việt hơn. Tết Thanh Minh cũng là một trong các phong tục ngày Tết nguyên đán trong năm. Bởi vì ngày này có ý nghĩa về tưởng nhớ và biết ơn với những người đã khuất, tuân theo đạo đức và lễ nghĩa với người Việt, nên người Việt cũng đã coi nó như một dịp quan trọng trong năm.
Xuất phát từ phong tục cổ xưa của người Trung Quốc, Tết Thanh Minh đã được thiết lập từ thời kỳ nhà Chu (khoảng 1046 – 256 trước Công nguyên). Thuật ngữ "Thanh Minh" tương đương với "sạch sẽ, trong sáng," và theo truyền thống, ngày này mọi người dành thời gian ra nghĩa trang làm sạch, trang trí bia mộ, tỉa tót cỏ cây, thắp hương và cúng lễ cho tổ tiên.
Tết thanh minh có nhiều hoạt động thể thao và lễ hội thú vị.
Tết Thanh Minh không chỉ là cơ hội để tôn vinh ông bà tổ tiên, mà còn là dịp thúc đẩy sự gắn bó gia đình và bảo vệ truyền thống văn hóa dân tộc. Ngày này đặt nặng tầm quan trọng của việc tôn trọng và biết ơn đối với những người tiền bối, những người đã đặt nền móng cho cuộc sống hiện tại.
Tết Thanh Minh còn mang theo giá trị đạo đức, khuyến khích mỗi người sống có đức đạo, góp phần cho gia đình và xã hội. Mục tiêu là để khi kết thúc cuộc đời, con cháu có thể đến thăm mộ và thực hiện lễ cúng, tưởng nhớ công lao của những người tiền bối.
Năm 2024, Tết Thanh Minh theo Giáp Thìn sẽ diễn ra vào ngày 26/2 âm lịch, tương đương với ngày 4/4 dương lịch. Hãy dành thời gian đáng quý trong ngày này để cùng gia đình thăm mộ, tưởng nhớ và biết ơn công ơn của ông bà tổ tiên, đồng thời duy trì và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
3. Phong tục Tết Thanh Minh của người Việt Nam
Vào ngày Tết thanh minh chúng ta có thể phải chuẩn bị bàn thờ, hoa, đồ cúng, sắp xếp thời gian để đi cúng tổ tiên. Vì đây là công việc quan trọng và mang nhiều ý nghĩa về tâm linh, cho nên bạn cần chuẩn bị chu đáo, tâm hồn lành mạnh, phong thái chuẩn mực và quần áo kín đáo.
3.1. Chuẩn bị đón Tết Thanh Minh 2024 Giáp Thìn
Chuẩn bị cho Tết Thanh Minh 2024 Giáp Thìn là quá trình mà người dân thường bắt đầu từ vài ngày trước. Để thực hiện điều này, họ thực hiện các công việc cụ thể như sau:
Trang trí bàn thờ: Người dân tạo ra một bàn thờ đặc biệt cho tổ tiên, trang trí với hoa, cây cảnh, đèn nến và hương. Việc dọn dẹp bàn thờ được thực hiện cẩn thận để tạo không gian trang trọng và tôn nghiêm.
Chuẩn bị hoa và cây cảnh: Để trang trí bàn thờ và viếng mộ, người dân chuẩn bị hoa và cây cảnh, đặc biệt là những loại hoa truyền thống như hoa đào, hoa mai, hoa mẫu đơn, hoa lan... Mỗi loại hoa mang đến một ý nghĩa riêng, thể hiện lòng tôn kính và thành kính đối với tổ tiên.
Mâm cúng tết thanh minh.
Chuẩn bị đồ cúng: Đồ cúng thường bao gồm các món ăn đặc trưng gia đình, trái cây, bánh kẹo, rượu, trà, nước hoa quả và các vật phẩm cúng như giấy vàng mã, đèn cầy, hương, nến.
Lên kế hoạch và sắp xếp thời gian: Để đảm bảo việc thực hiện nghi lễ và phong tục diễn ra suôn sẻ, người dân cần lên kế hoạch và sắp xếp thời gian hợp lý. Thăm mộ thường được ưu tiên vào buổi sáng sớm hoặc chiều tối để tránh nắng gắt. Lễ cúng tại gia có thể diễn ra vào buổi sáng hoặc chiều tùy thuộc vào thói quen gia đình.
Ngoài ra, nếu có ý định tham gia lễ hội giỗ tổ Hùng Vương, gia đình cũng cần điều chỉnh kế hoạch để phù hợp với hoạt động của địa phương.
3.2. Cúng Tết Thanh Minh 2024 Giáp Thìn tại nhà
Cúng Tết Thanh Minh 2024 vào ngày 26.2 âm lịch không có thời gian đi tảo mộ, thì bạn nên chuẩn bị mâm cúng tại gia. Nếu chuẩn bị được cả 2 nghi thức ngoài nghĩa trang và tại nhà là việc tốt, mang nhiều sự hiếu thảo và lòng thành kính hơn. Các bước thực hiện cúng Tết Thanh Minh tại nhà bao gồm:
- Chuẩn bị bàn thờ: Trước hết, hãy làm sạch và lau chùi bàn thờ một cách cẩn thận. Trang trí bàn thờ bằng hoa, hương, đèn cầy và nến để tạo không gian trang trọng.
- Chuẩn bị mâm cúng: Chuẩn bị mâm cúng với các món ăn ngon, trái cây, bánh kẹo, rượu và nước. Mỗi gia đình có thể chọn các món ăn phản ánh khẩu vị và truyền thống gia đình.
- Sắp xếp mâm cúng: Sắp xếp mâm cúng trên bàn thờ sao cho hài hòa và cân đối. Đặt các món ăn, trái cây, bánh kẹo và rượu nước theo thứ tự từ trên xuống dưới, từ trái qua phải.
- Thắp hương: Thắp hương trên bàn thờ, ưu tiên sử dụng hương tròn và dài. Sau khi thắp hương, hãy cầu nguyện và ghi nhớ tổ tiên.
- Rưới nước và rượu: Sau khi thắp hương, rưới nước và rượu lên mâm cúng để thể hiện lòng kính trọng và mong muốn linh hồn tổ tiên được yên nghỉ.
- Cúng và cầu nguyện: Gia đình quây quần bên bàn thờ, thực hiện nghi lễ cúng bái và cầu nguyện. Bày tỏ lòng kính trọng, tri ân tổ tiên và cầu xin sự bảo hộ, che chở cho gia đình.
Cúng tại nhà.
Kết thúc buổi cúng: Sau khi cúng bái và cầu nguyện, dọn dẹp bàn thờ, tắt đèn cầy và nến. Mang mâm cúng xuống để cả gia đình cùng thưởng thức món ăn, tạo ra không khí ấm cúng và gắn kết tình cảm gia đình.
Thực hiện nghi lễ cúng Tết Thanh Minh tại nhà không chỉ là bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống mà còn góp phần tạo dựng tình cảm gắn kết trong gia đình. Hãy dành thời gian trong dịp Tết Thanh Minh để tưởng nhớ, bày tỏ lòng biết ơn và tôn trọng đối với tổ tiên và những người đã khuất.
3.3. Cúng Tết Thanh Minh 2024 Giáp Thìn ở ngoài mộ
Lễ cúng Tết Thanh Minh ngoài mộ là hành động trực tiếp gặp gỡ với tổ tiên, ông bà, người đã khuất với lòng thành kính cao. Đây là nghi lễ quan trọng và nét đẹp trong văn hóa phương Đông nói chung, người Việt nói riêng.
Cúng Tết thanh minh ở ngoài mộ bao gồm:
- Chuẩn bị lễ vật: Chuẩn bị các lễ vật như hoa, hương, nến, rượu, trái cây, bánh kẹo và các món ăn phản ánh khẩu vị và truyền thống của gia đình.
- Đến nghĩa trang: Cùng gia đình và người thân đến nghĩa trang, nơi tổ tiên yên nghỉ. Duy trì tâm trạng nghiêm túc, tôn trọng và kính trọng.
- Dọn dẹp mộ: Dọn dẹp và lau chùi khu vực mộ, cắt tỉa cỏ xung quanh để bảo đảm môi trường sạch sẽ.
- Cắm hoa và thắp hương: Cắm hoa và thắp hương trên mộ để tôn vinh linh hồn người đã khuất. Thắp nến như biểu tượng của lòng kính trọng.
- Sắp xếp lễ vật: Sắp xếp lễ vật trên mộ theo thứ tự hài hòa, bao gồm món ăn, trái cây, bánh kẹo và rượu nước.
- Cúng và cầu nguyện: Cùng gia đình quây quần bên mộ, thực hiện nghi lễ cúng bái và cầu nguyện, bày tỏ lòng kính trọng và tri ân đối với tổ tiên.
- Rưới nước và rượu: Rưới nước và rượu lên mâm cúng và mộ, thể hiện lòng thành kính và mong muốn linh hồn tổ tiên được yên nghỉ.
- Dọn dẹp sau cúng: Khi kết thúc buổi cúng, dọn dẹp khu vực xung quanh mộ, thu dọn rác và lễ vật để giữ cho không gian trở nên gọn gàng.
Nghi thức cúng thanh minh ở ngoài nghĩa trang.
Cúng Tết Thanh Minh ngoài mộ không chỉ là nghi lễ tâm linh mà còn là cách duy trì giá trị văn hóa truyền thống và tạo ra sự gắn kết và tình cảm trong gia đình. Hãy dành thời gian trong dịp Tết Thanh Minh để ghi nhớ tổ tiên và chia sẻ những kỷ niệm đẹp với người thân. Ngoài ra, Việt Nam còn có các ngày Tết nguyên tiêu, bạn có thể tìm hiểu thử.
4. Những điều nên và không nên làm trong Tết Thanh Minh
Những điều nên làm trong Tết thanh minh bao gồm thăm mộ tổ tiên, cúng bái món ngon, mang theo hoa và rượu, ăn mặc sạch sẽ lịch sự, tham gia các hoạt động văn hóa như hát quan họ, chèo thuyền, rước lễ… Những việc không nên làm bao gồm: không ồn ào tại nghĩa trang, không vứt rác bừa bãi, không đốt quá nhiều vàng mã, không chụp ảnh quay phim…
4.1. Những điều nên làm
Ngày thanh minh là ngày quan trọng để bạn và gia đình bày tỏ lòng kính thờ đến gia tiên. Vậy nên hãy chú ý các việc sau:
Hãy thể hiện sự thành kính và không nên gây ồn ào khi đi thanh minh.
Thăm mộ tổ tiên: Đây là một trong những công việc quan trọng nhất trong Tết Thanh Minh. Người Việt thường đến thăm mộ tổ tiên, làm sạch, cắm hoa và thắp hương nhằm kỷ niệm và bày tỏ lòng thành kính đối với tổ tiên.
Cúng bái: Cúng bái tổ tiên đóng vai trò quan trọng trong lễ hội này. Gia đình chuẩn bị mâm cúng với đủ các món ăn ngon, trái cây, bánh kẹo, rượu và hương để thực hiện nghi thức cúng bái và cầu mong cho linh hồn tổ tiên được an nghỉ.
Mang theo quà tặng: Khi thăm mộ, việc mang theo những món quà như rượu, hoa, hương và lễ vật là cách tốt để tôn trọng và tri ân tổ tiên.
Thể hiện lòng kính trọng: Tại nghĩa trang, duy trì một thái độ nghiêm túc, tôn trọng và kính trọng đối với tổ tiên và cũng như người thân của những gia đình khác.
Tham gia hoạt động văn hóa: Nếu có cơ hội, tham gia các hoạt động văn hóa truyền thống như hát quan họ, đánh đu, chơi cầu mây... để tăng cường mối quan hệ trong gia đình và cộng đồng.
Những hoạt động này không chỉ giúp duy trì và tôn vinh truyền thống mà còn tạo nên không khí ấm áp và kết nối giữa mọi người trong dịp Tết Thanh Minh.
4.2. Những điều không nên làm
Mặc dù nhiều người mong muốn lưu giữ lại khoảnh khắc hàng năm khi đoàn tụ gia tiên, nhưng đối với các việc như sử dụng điện thoại quay chụp là vô duyên hay xả rác vàng mã khiến ô nhiễm môi trường. Những kiêng kỵ trong ngày tết - Thanh Minh như sau:
Không nên để cỏ mọc quá dày đặc quanh mộ, hãy dọn dẹp chúng.
- Giữ trật tự và tránh làm ồn: Khi đến nghĩa trang, hãy giữ trật tự và tránh gây ồn ào, không làm mất tập trung cho những người khác đang tới thăm mộ.
- Giữ vệ sinh, tránh đổ rác bừa bãi: Trong quá trình dọn dẹp mộ, duy trì vệ sinh chung và tránh đổ rác một cách bừa bãi xung quanh khu vực nghĩa trang.
- Không sử dụng điện thoại một cách vô tư: Hạn chế việc sử dụng điện thoại, chụp ảnh hoặc quay phim một cách vô tư trong khuôn viên nghĩa trang để bảo đảm sự tôn trọng đối với không gian của những người đã khuất và không làm phiền người khác.
- Tránh hành vi đùa giỡn và cười đùa: Tôn trọng không gian nghiêm túc và kính trọng của nghĩa trang, tránh hành vi đùa giỡn và cười đùa mà có thể làm ảnh hưởng đến người khác.
- Hạn chế đốt vàng mã quá mức: Mặc dù đốt vàng mã là một phong tục truyền thống, nhưng nên hạn chế số lượng để giảm tác động đến môi trường xung quanh.
- Đảm bảo tâm trạng tỉnh táo khi thăm mộ: Giữ tâm trạng tỉnh táo và nghiêm túc khi đến thăm mộ tổ tiên, tránh đến khi còn say rượu hoặc không tỉnh táo.
Chú ý đến mộ của người khác khi dọn dẹp: Khi dọn dẹp, hãy chú ý đến việc giữ gìn vệ sinh chung và không làm ảnh hưởng đến mộ của người khác, không chỉ chú ý đến mộ của gia đình mình.
5. Trang phục mặc khi Tết thanh minh
Một điều vô cùng quan trọng mà ai cũng cần chú ý là phải biết ăn mặc lịch sự khi đi cúng gia tiên vào ngày Thanh minh. Bởi không phải bạn trẻ nào hay ai cũng biết giữ lịch sự nơi công cộng và tôn trọng bề trên. Nhiều trường hợp đã xảy ra khi các bạn nữ ăn mặc hở hang, váy hai dây, chân váy ngắn quá mức khi đi lễ chùa, nhà thờ, cúng tổ tiên… Các nam cũng có nhiều trường hợp ăn mặc quần jeans rách rưới, trang phục lòe loẹt, hay kiểu đồ hip hop với giới trẻ, quần shorts áo phông với nhiều đàn ông. Đây là việc làm thiếu tôn trọng bề trên và vô văn hóa nơi tâm linh.
Lưu ý ăn mặc lịch sự, gọn gàng vào ngày này.
Để tránh trở thành đối tượng bị chỉ trích và được nhiều người tôn trọng, bạn hãy ăn mặc thật kín đáo và gọn gàng khi đi Tết thanh minh. Đối với cả nam lẫn nữ, bạn hãy lựa chọn set đồ sơ mi và quần âu là ưu tiên số 1, set đồ áo có cổ và quần kaki là ưu tiên số 2, các set đồ màu sắc trung tính như: màu trắng, màu đen, màu xanh, màu xám, màu be là phù hợp nhất. Nữ thích mặc váy nên mặc váy trùng đến gót chân hoặc qua đầu gối, không nên mặc váy ren hay đồ hở ngực, hở đùi.
Nên lưu ý không nên mặc trang phục có màu sắc như đỏ, hồng vào ngày đi cúng gia tiên hay đến các lễ chùa.
