Tết Hàn thực 2024 là ngày 11/04/2024 theo lịch Dương. Đây là ngày lễ truyền thống của người Việt Nam với việc thờ cúng tổ tiên, ăn bánh trôi bánh chay để bày tỏ lòng thuần khiết và kiêng ăn đồ mặn, kiêng mặc đồ sặc sỡ để nhiều may mắn.
1. Tết Hàn thực 2024 là ngày nào?
Từ xa xưa, phong tục ăn bánh trôi - bánh chay mà người dân vẫn thực hiện và lưu truyền hàng năm mà giới trẻ có thể chưa biết về tên gọi của nó. Đó là ngày Tết Hàn thực, một ngày lễ quan trọng của người Việt Nam. Ngày này ra đời để tưởng nhớ và cúng tổ tiên, tri ân công ơn người đã khuất và cầu mong cho một năm mới an lành, hạnh phúc.
Vào ngày Tết Hàn thực, các gia đình thường hay chuẩn bị tự làm bánh trôi, bánh chay nhân đường phèn hoặc mua ở ngoài trợ làm sẵn để bày cúng tổ tiên và lễ Phật. Hoạt động tự làm bánh trôi, bánh chay đem lại sự đoàn kết, tinh thần hòa hợp cho các thành viên trong gia đình hơn. Bánh trôi thường làm từ bột gạo, sau đó nấu chín và tráng lớp đường trắng. Bánh chay thì thường không chứa đường, làm từ bột gạo và bột nếp. Cả 2 loại bánh đều mang ý nghĩa về sự thuần khiết, sự gắn kết, bền chặt keo sơn, có mềm mỏng nhưng không khô khan, có kết dính nhưng không chia lìa, có trôi đi đâu về đâu vẫn sẽ đoàn tụ lại là người một nhà.
Tết Hàn thực 2024 sẽ rơi vào ngày thứ Năm, 11/04/2024 theo lịch Dương. Dự kiến đây sẽ là một ngày lễ trọng đại với nhiều hoạt động tâm linh và văn hóa diễn ra khắp nơi trong cả nước.
2. Nguồn gốc và ý nghĩa Tết Hàn thực là gì?
Có thể do ảnh hưởng bởi văn hóa truyền thống của người Trung Quốc mà người dân Việt Nam đã mượn câu chuyện lịch sử Trung Quốc để biến tấu, thay đổi linh hoạt khi về với Việt Nam. Ngày Tết Hàn thực liên quan đến một câu chuyện tình cảm bi thương, tưởng nhớ được tôn vinh đến một vị hiền sĩ Nho giáo. Đó là Giới Tử Thôi, vua Tấn Văn Công của nước Tần.
Trong thời loạn lạc, trải qua những biến cố và khó khăn, Giới Tử Thôi đã dành cả thanh xuân của mình để phục vụ và hỗ trợ vua Tấn Văn Công. Tuy nhiên, sau khi vua Tấn lấy lại ngôi báu, anh quên mất công lao của Giới Tử Thôi.
Sự ân hận và đau đớn của vua khi nhận ra sự bất công đã xảy ra đã dẫn đến việc lập miếu thờ và thi hành các biện pháp kiêng dùng lửa trong ba ngày, từ ngày 3/3 Âm lịch. Điều này đã trở thành một phần của nghi lễ tưởng nhớ và tôn vinh Giới Tử Thôi, không chỉ ở Trung Quốc, một số nước Á Đông và bao gồm cả Việt Nam khi được biết đến câu chuyện này đều bày tỏ sự đau lòng tương tự. Do đó, ngày tết Hàn thực 3/3 âm lịch được ra đời. Đây không chỉ là dịp để cúng tổ tiên và lễ Phật mà còn là dịp để nhớ đến những phẩm hạnh và tinh thần tốt đẹp, từng được thể hiện qua câu chuyện bi kịch của Giới Tử Thôi và vua Tấn Văn Công.
Tết Hàn thực không chỉ đơn thuần là một ngày lễ truyền thống, mà còn mang trong mình những ý nghĩa sâu sắc về tinh thần đoàn kết gia đình, tôn vinh tổ tiên và những giá trị văn hóa truyền thống của người Việt Nam.
Ý nghĩa của ngày Tết Hàn thực bao gồm:
Ghi nhớ công ơn những người đã khuất: Tết Hàn thực để chúng ta cùng nhìn lại về những người thân đã mất. Cho nên việc chuẩn bị bánh trôi bánh chay và thực hiện nghi lễ cúng tổ tiên là thể hiện lòng thành kính, hiếu thảo của con cháu sau này.
Tính đoàn kết - đoàn tụ gia đình: Trong ngày này người ta thường hay tranh thủ về quê nhà để ăn bữa cơm đoàn viên với người thân. Nếu không có thời gian, mọi người sẽ chia sẻ video call để trò chuyện với nhau trong bữa ăn. Ngoài ra, việc tảo mộ cũng là cơ hội để chia sẻ kỷ niệm và cảm xúc của mọi người với tổ tiên.
Gìn giữ và phát huy truyền thống: Tết Hàn thực không chỉ là dịp để thực hiện các nghi lễ truyền thống mà còn là cơ hội để truyền dạy và kế thừa những giá trị văn hóa, đạo đức truyền thống cho thế hệ sau. Việc duy trì và phát triển những truyền thống này giúp làm giàu văn hóa dân tộc, tạo nên sức mạnh đồng lòng và đoàn kết trong cộng đồng.
Tóm lại, tết Hàn thực năm nay chúng ta nên tìm hiểu và chuẩn bị kĩ bữa cúng tổ tiên để thể hiện lòng biết ơn của bậc làm con cháu. Đây là ngày đặc biệt để cả gia đình đoàn tụ, hóa giải mâu thuẫn, về bên nhau để chia sẻ bữa cơm ấm cúng và nhiều tình yêu thương.
3. Tết Hàn thực 2024 cần kiêng gì để nhiều may mắn?
Có một điều cần lưu ý khi đến Tết Hàn thực 2024 năm nay như cúng bánh trôi bánh chay, kiêng đốt lửa, kiêng ăn đồ mặn, kiêng cãi vã, kiêng chuyển nhà, kiêng mặc đồ sặc sỡ…
3.1. Cúng bánh trôi bánh chay
Trong tết Hàn thực, bánh trôi và bánh chay thường được chuẩn bị để cúng tổ tiên và thể hiện lòng tôn kính đối với người đã khuất. Tuy nhiên, thực hành cúng bánh trôi ngũ sắc vào dịp này không phản ánh ý nghĩa truyền thống của ngày lễ.
Bánh trôi truyền thống thường làm từ bột nếp trắng, tròn và tinh khiết, với nhân đường phên, thể hiện sự thuần khiết và sự gắn kết gia đình. Việc chế biến bánh trôi ngũ sắc không phản ánh truyền thống văn hóa và có thể xem là một sự hiện đại hóa không phù hợp với nguyên bản của ngày lễ.
Ngày tết Hàn thực ở Việt Nam cũng được coi là dịp tôn vinh vẻ đẹp của phụ nữ, như được thể hiện qua hình ảnh của bánh trôi. Một biểu tượng thơm ngon và tinh tế, đã xuất hiện trong thơ ca của nhà thơ Hồ Xuân Hương. Hãy tranh thủ làm bánh trôi, bánh chay cùng mẹ nhân ngày đặc biệt.
Đồng thời, tết Hàn thực cũng là dịp để tưởng nhớ và tôn vinh những anh hùng dân tộc, như Hai Bà Trưng, một biểu tượng quan trọng trong lịch sử và văn hóa Việt Nam, như được thể hiện qua tục lệ cúng tết Hàn thực tại làng Hát Môn.
Tóm lại, việc cúng bánh trôi ngũ sắc trong tết Hàn thực có thể là một biểu hiện của sự hiện đại hóa và thay đổi trong thực hành tôn giáo và văn hóa, nhưng không phản ánh hoàn toàn ý nghĩa và truyền thống của ngày lễ.
3.2. Kiêng lửa
Phong tục kiêng lửa trong ngày tết Hàn thực có nguồn gốc từ Trung Quốc, khi mà theo nghĩa chữ Hán, "hàn" có nghĩa là lạnh và "thực" có nghĩa là ăn, tức là ngày tết ăn đồ lạnh. Do đó, truyền thống này thường đi kèm với việc kiêng lửa, kiêng nấu nướng, và chỉ sử dụng những đồ ăn nguội.
Tuy nhiên, ở Việt Nam, dù ngày tết Hàn thực 2024 cũng được coi là ngày ăn đồ lạnh, nhưng hoạt động nấu nướng vẫn diễn ra bình thường. Việc kiêng lửa thường được tượng trưng bằng việc ăn món nguội như bánh trôi và bánh chay.
Ban đầu, người ta tin rằng việc sử dụng lửa để nấu ăn vào ngày tết Hàn thực sẽ không mang lại may mắn. Tuy nhiên, thời gian qua, quan niệm này đã dần thay đổi và mọi người vẫn có thể sử dụng lửa để nấu nướng, mặc dù nên hạn chế.
Tóm lại, trong khi nguồn gốc của phong tục kiêng lửa vào ngày tết Hàn thực có thể đến từ Trung Quốc, ở Việt Nam, việc này thường chỉ được tượng trưng và mọi người vẫn thường tiếp tục hoạt động nấu nướng vào ngày này, mặc dù có thể hạn chế sử dụng lửa.
3.3. Kiêng ăn đồ mặn
Trong ngày tết Hàn thực, một phần của truyền thống là kiêng lửa và kiêng đồ ăn mặn. Điều này thường được thực hiện để thể hiện sự tôn kính và tri ân đối với tổ tiên, cũng như để mong cầu cho linh hồn người đã khuất dễ dàng siêu thoát.
Theo phong tục, ngày tết Hàn thực thường là ngày ăn chay, nghĩa là kiêng thức ăn mặn và thịt. Việc này được coi là một hành động nhằm giảm bớt sát sinh và thể hiện lòng hiếu thảo, tôn trọng đối với quá trình tiêu hóa của cơ thể và cũng như cho tinh thần.
Nếu không thể thực hiện ăn chay, thì các gia đình cũng nên kiêng sát sinh trong nhà vào ngày này, tức là tránh việc giết thịt và sử dụng đồ ăn mặn. Điều này cũng là một cách thể hiện sự tôn kính và tri ân đối với tổ tiên, đồng thời mong cầu cho linh hồn người đã khuất được siêu thoát một cách dễ dàng.
Tóm lại, việc kiêng lửa và kiêng đồ ăn mặn trong ngày tết Hàn thực là một phần quan trọng của nghi lễ truyền thống, mang trong mình ý nghĩa tôn kính tổ tiên và mong cầu cho hòa bình cho linh hồn người đã khuất.
3.4. Kiêng tranh chấp, cãi vã
Đúng, trong ngày tết Hàn thực, việc kiêng tranh chấp và cãi vã là một phần quan trọng của phong tục và truyền thống. Điều này thể hiện sự tôn trọng và lòng hiếu thảo giữa các thành viên trong gia đình, đồng thời mang lại không khí hòa thuận và ấm áp cho dịp lễ.
Trong trường hợp có xảy ra mâu thuẫn hoặc vấn đề gì, mọi người nên nỗ lực ngồi lại với nhau, bàn bạc và tìm cách giải quyết một cách bình thường và hòa bình. Sự hiểu biết và sẵn lòng tha thứ là yếu tố quan trọng trong việc duy trì sự hòa thuận và ấm áp trong gia đình.
Ngoài ra, việc tránh sử dụng những từ ngữ xui xẻo và tiêu cực cũng là một điều quan trọng. Từ ngữ tích cực và ôn hòa sẽ giúp tạo ra không khí tích cực và hòa thuận trong gia đình, góp phần vào việc duy trì sự hạnh phúc và an lành trong dịp lễ quan trọng này.
Tóm lại, việc kiêng tranh chấp, cãi vã và tạo ra không gian hòa bình, ôn hòa trong gia đình là một phần quan trọng của nghi lễ tết Hàn thực 2024, giúp tôn vinh và duy trì những giá trị văn hóa gia đình truyền thống.
3.5. Mâm cỗ đầy đủ
Trong ngày tết Hàn thực, ngoài việc kiêng lửa, kiêng đồ ăn mặn và kiêng tranh chấp, cũng có những phong tục và quan niệm khác mà người dân thường tuân thủ để bảo vệ sự hạnh phúc và an lành cho gia đình. Gia chủ không nên bày vẽ mâm cỗ cúng cầu kỳ hoặc đắt đỏ vào ngày tết Hàn thực. Thay vào đó, mâm cúng chỉ cần đơn giản với bánh trôi, bánh chay và tâm thành thành tâm khi dâng mâm cúng để nguyện cầu bình an, hạnh phúc cho gia đình.
3.6. Kiêng chuyển nhà
Theo quan niệm dân gian, việc chuyển nhà vào ngày tết Hàn thực là điều kiêng kị cần tránh. Người ta tin rằng việc này có thể gây ra xáo trộn và đánh mất sự bình yên của vong linh, không mang lại may mắn cho gia đình. Những quan niệm này thường được tuân thủ và tôn trọng để bảo vệ sự hạnh phúc và an lành cho gia đình trong dịp tết quan trọng này.
3.7. Kiêng mặc đồ sặc sỡ
Một điều đặc biệt cần lưu ý khác dành cho mọi người trong ngày Tết này là không mặc trang phục lễ hội sặc sỡ quá. Đối với một ngày cúng gia tiên, tảo mộ, ăn chay thì cũng nên chưng diện những món đồ nhẹ nhàng, đơn giản, không quá gợi cảm hay quá lố bịch.
Đối với nam giới, bạn nên mặc đồ lịch sự như sơ mi, áo polo, quần kaki hoặc quần âu. Lưu ý chọn màu sắc trung tính như màu xanh dương, màu xanh than, màu đen, màu trắng, màu nâu, màu be, màu tím than… Tránh lựa chọn những màu rực rỡ như màu đỏ, màu vàng chói, màu hồng, màu tím rực,... Ngoài ra, nam giới cũng không nên mặc quần jeans rách, quần áo rộng thùng thình trông không lịch sự và chỉn chu.
